– W Dziale Starych Druków przechowujemy książki drukowane w wieku XV, XVI, XVII i XVIII, a książki możemy tu znaleźć najróżniejsze. Od treści teologicznych, te dzieła dość często się zachowywały, ponieważ najczęstsze biblioteki, które przetrwały to są biblioteki klasztorne. Znajduję się tu również literatura piękna czyli na przykład pierwodruki Jana Kochanowskiego czy Mikołaja Reja. Są tutaj czasopisma już od wieku XVI czy XVII. Tematycznie mamy pełen przekrój książek, nikogo nie dyskwalifikujemy – mówi Agnieszka Franków-Cegła z Działu Starych Druków ZNiO.
– Do naszych najcenniejszych zbiorów należą inkunabuły, czyli książki drukowane w wieku XV oraz kolekcja druków polskich drukowanych w wieku XVI. Jedną z najstarszych książek drukowanych na ziemiach Polskich jest inkunabuł wydany w Krakowie około roku 1475 i jest to książka o tematyce teologicznej – Mszał Krakowski wydany na przełomie 1515-1516 roku w drukarni Jana Hallera. Mszał Krakowski jest dosyć nietypowy, ponieważ mszały jako wydawnictwa użytkowe często do naszych czasów dochowały się zdefektowane i zabrudzone. Ten tutaj, który mamy przed oczami jest pięknym przykładem nie tylko typografii ale także iluminatorstwa. W tym samym czasie w Krakowie działał także Hieronim Wietor. Drukarz pochodzący zresztą z naszych okolic, z Lubomierza. Hieronim Wietor był prekursorem druków wydawanych w języku polskim i tutaj mamy przed sobą najstarszy, zachowany w całości druk w języku polskim, który wyszedł właśnie z jego oficyny. Jest to polskie tłumaczenie Księgi Koheleta. W 1562 roku w Krakowie, w drukarni Macieja Wierzbięty wyszedł „Zwierzyniec” Mikołaja Reja. „Jest to dzieło, w którym po raz pierwszy ukazał się jeden z najsłynniejszych cytatów w literaturze polskiej, który możemy zobaczyć w posłowiu: „ A niechaj narodowie wżdy postronni znają, iż Polacy nie gęsi, iż swój język mają”. Z wieku XVI zachowało się bardzo niewiele rękopisów literackich jakie znamy. O rękopisie literackim mówimy na przykład w przypadku Pana Tadeusza. Pierwodruki, czyli pierwsze wydania dzieł danego autora, są postrzegane na prawach rękopisu, zwłaszcza jeżeli są unikatami. I taki unikat mamy tutaj przed sobą, jest to „Zuzanna” Jana Kochanowskiego, najstarszy wydrukowany czy też zachowany w ogóle samoistny utwór Kochanowskiego. Do „Zuzanny” dołączony jest tekst znanej nam wszystkim pieśni czyli „Czego chcesz od nas Panie”. Pieśń ta uznawana jest za wschód poezji polskiej. Jedną z najdroższych książek na świecie i najbardziej cenionych przez kolekcjonerów jest pierwsze wydanie Mikołaja Kopernika „O obrotach sfer niebieskich”. Wydanie pierwsze ukazało się w Norymberdze w 1543 roku i w zbiorach Ossolińskich posiadamy jego jeden egzemplarz pochodzący z austriackiej biblioteki Jezuitów. Stare druki są cenne z wielu powodów, mają dla nas dużą wartość historyczną, mają ładne ilustracje, mają cenną proweniencję, także niektóre posiadają bardzo piękne oprawy. Dużą rzadkością są oprawy srebrne, jedną z nich chciałabym państwu pokazać. Jest to oprawa druku wydanego na początku wieku osiemnastego, oprawa srebrna na płytce złotej – mówi Agnieszka Franczyk-Cegła z Działu Starych Druków ZNiO.
